Louis Lortie: "Liszt had geen bepaalde kijk, maar verschillende blikken"

Hoe gestructureerd de loopbaan van Louis Lortie ook lijkt, zo onverwachts en toevallig kwam de jonge Louis met de piano in aanraking. "Ik kom uit een gezin waarin muziek geen grote rol speelde. Het was dankzij mijn oma dat ik piano ben gaan spelen", vertelt hij. "Ik herinner me dat we aan het verhuizen waren, en dat in we in de kelder van ons nieuwe huis een piano ontdekten. De vorige bewoners hadden het instrument er niet uit kunnen krijgen en daarom was het blijven staan." Meestal is zo'n 'erfenis' een onaangename verrassing. Zo niet voor Louis Lortie. "Mijn oma die in haar jeugd pianoles had gevolgd, kwam kijken en speelde er wat op. Ik wist niet wat ik hoorde. Ik was er zo van onder indruk dat ik het zelf ook wilde proberen." Louis' pogingen bleven niet onopgemerkt. "Mijn oma drong er bij mijn ouders op aan dat ik op pianoles zou gaan." Het bleek een advies met verstrekkende gevolgen.

Levende muziekgeschiedenis

Na de jaren van voorbereiding kwam Louis Lortie terecht op het Conservatoire de Musique de Montréal, waar hij bij Yvonne Hubert studeerde, zelf ooit leerlinge van de legendarische pianist Alfred Cortot. Later volgde Louis lessen in Wenen bij Beethoven-specialist Dieter Weber en bij Leon Fleisher aan het Curtis Institute of Music. Stuk voor stuk docenten met een enorme staat van dienst. Vooral de lessen van Leon Fleisher maakten indruk op Lortie: "Hij kende niet alleen de stukken door en door die ik studeerde, maar omdat hij zelf ook pianist was, kon hij ze ook allemaal spelen."

Ook de traditie waar Fleisher uit voortkwam fascineert Louis Lortie. "Fleisher had op zijn beurt weer bij Artur Schnabel gestudeerd. In Schnabel kwam niet alleen de Duits-Oostenrijkse traditie van Mozart, Beethoven en Brahms samen, maar ook onderhield Schnabel belangrijke contacten met toen beroemde levende componisten zoals Arnold Schönberg. Ik denk dat je de invloed van zijn leerling Fleisher op de afgelopen generaties Amerikaanse pianisten niet kunt overschatten"

Franz Liszt

Zijn studies legden Louis Lortie geen windeieren. In 1984 won hij de Eerste Prijs tijdens de Busoni Competitie en hij was ook een prijswinnaar tijdens het Pianoconcours van Leeds (VK). Met deze prijzen op zak besteeg Louis Lortie de internationale podia en bouwde een indrukwekkende carrière op. Een loopbaan die is geplaveid met veel hoogtepunten. Een daarvan was het succes dat hij boekte met de complete opname van Liszts Années de pèlerinage.

Lortie heeft dan ook een bijzondere band met Liszt. Enthousiast vertelt hij: "Eigenlijk was hij de meest multiculturele componist van de negentiende eeuw. Als kind groeide hij op in Wenen en woonde als gevierd pianist lang in Parijs. Zijn laatste jaren sleet hij in Rome. Liszt vond dat hij tot al die culturen behoorde. Dat zie je ook een beetje terug in Années de pèlerinage. Elk van de drie boeken heeft een andere setting: 'Zwitserland', 'Italië' en het laatste boek zou je met een beetje fantasie als 'Rome' kunnen betitelen." Behalve die culturele invloeden is Liszt om nog meer redenen belangrijk, vindt Lortie: "Behalve componist was Liszt ook operadirigent. Op zijn concerttournees speelde hij Beethovens symfonieën die hij voor piano had bewerkt. Hij was enorm breed. Liszt had geen bepaalde kijk, maar verschillende blikken."

'Années de pèlerinage'

Dat laatste hoor je duidelijk terug in Années de pèlerinage. "Het is een complex stuk, soms zelfs een ronduit vreemd en onvoorspelbaar stuk", vindt Louis Lortie. "Er zitten extreem virtuoze stukken tussen, maar ook bijna 'oppervlakkige' stukjes. Vooral het 'Derde Boek' is bijzonder, omdat Liszt daar muzikaal dingen doet die voor die tijd zeer ongebruikelijk waren. Je zou kunnen zeggen dat Liszt al voor de volgende eeuw schreef. Je hoort dingen die componisten als Bartók pas tientallen jaren zouden doen."

Omdat Liszt in Années de pèlerinage zijn reiservaringen door Zwitserland en Italië verwerkte, vindt Lortie het leuk, door juist die drie boeken op één avond te spelen, zijn publiek ook een soort reiservaring te bezorgen."Je reist als het ware met Liszt mee door al die betoverende landschappen. Tegelijk reis je ook mee door zijn leven, want de Années bestrijken een periode van meer dan veertig jaar." In de Edesche Concertzaal speelt Louis Lortie een selectie uit de drie boeken.

Bösendorfer Imperial

Over wat die bonte aaneenschakeling van verschillende stukken met het publiek doet, vertelt Lortie: "Het zal een diepe ervaring zijn. Van luisteraars krijg ik vaak te horen dat ze het idee hebben naar een Wagner-opera te hebben geluisterd." Een ervaring die met de Bösendorfer Imperial van de Edesche Concertzaal alleen maar intenser zal zijn. "Het is een perfect type instrument voor deze muziek. Liszt zelf bezat zelf verschillende vleugels van Bösendorfer. Ongetwijfeld was dit ook het type sound dat hij in gedachten had toen hij zijn Années de pèlerinage schreef."